દરેક વ્યક્તિએ સમૃદ્ધ હોવું જોઈએ, તેના માટે આકરી મહેનત કરવી અને ધન કમાવવું : સ્વામી વિવેકાનંદ

આજનો જીવનમંત્ર;

સ્વામી વિવેકાનંદ સાથે જોડાયેલી એક વાર્તા છે. એક દિવસ એક વ્યક્તિએ સ્વામીજીને પૂછ્યું, ‘તમે સન્યાસી છો, વૈરાગી છો અને તમે માત્ર રૂપિયા કમાવવાની વાત કરી રહ્યા છો. અમે આ સમજી શકતા નથી.

વિવેકાનંદે કહ્યું, ‘હું બે પ્રકારના રૂપિયા કમાવવાની વાત કહું છું.’

માણસે પૂછ્યું, ‘રૂપિયા બે પ્રકારના કેવી રીતે હોય છે?’

વિવેકાનંદે કહ્યું હતું કે, ‘એક સંપત્તિ એ છે જેનાથી દુનિયા ચાલે છે અને બીજી સંપત્તિ એ છે કે જેનાથી આપણું ચારિત્ર્ય ચાલે છે.’

આ પછી સ્વામીજીએ એક વાર્તા સંભળાવી. એક વેપારી તેના નોકર સાથે ઊંટ ખરીદવા પશુ બજારમાં ગયો. તેને એક ઊંટ ગમ્યો અને તેને ખરીદીને પોતાના ઘરે લાવ્યો. જ્યારે વેપારીએ ઊંટની પીઠ પરથી ગાદી હટાવી ત્યારે ત્યાં એક થેલીમાંથી હીરા મળી આવ્યા.

વેપારી સમજી ગયો કે આ હીરા ઉંટના માલિકના છે જેની પાસેથી ઊંટ ખરીદવામાં આવ્યો હતો. નોકરે કહ્યું, ‘માલિક, અમને ઊંટની સાથે હીરાના રૂપમાં ખજાનો મળ્યો છે.’

વેપારીએ તેને કહ્યું, ‘અમે માત્ર ઊંટ ખરીદ્યો છે, હીરા નહીં. આ થેલી ઊંટ વેચનારને પાછી આપવાની રહેશે.

વેપારી ઊંટ વેચનાર પાસે પહોંચ્યો અને થેલી પાછી આપી. ઊંટના વેપારીએ કહ્યું, ‘તમે અદભૂત વ્યક્તિ છો. આ કિંમતી હીરા છે, હું તેને રાખવાનું ભૂલી ગયો છું. તમારો ઈરાદો બહુ સ્પષ્ટ છે. તમે તેમાંથી એક હીરા રાખો.’

ઊંટ ખરીદનાર વેપારીએ કહ્યું, ‘મારે તમારી પાસેથી કોઈ ભેટ જોઈતી નથી. મેં આ બેગ તમને કોઈ ભેટ માટે આપી નથી. મારી ફરજ હતી, મેં તને આ બેગ આપી હતી.’

હીરાના માલિકે ઘણું કહ્યું, પણ તેણે હીરા લેવાની ના પાડી. જ્યારે તેણે વારંવાર હીરા રાખવાની વાત કરી ત્યારે ઊંટ ખરીદનારાએ કહ્યું, ‘મેં બે હીરા પહેલેથી જ રાખ્યા છે.’

આ સાંભળીને હીરાનો માલિક ગુસ્સે થઈ ગયો. તેણે કહ્યું, ‘મને લાગ્યું કે તમે પ્રામાણિક છો.’ તેને ખબર હતી કે બેગમાં 50 હીરા છે, જ્યારે તેણે તેના હીરા ગણ્યા તો તેમાં માત્ર પચાસ હીરા હતા.

હીરાના માલિકે કહ્યું, ‘બેગમાં બધા હીરા છે, તમે કયા બે હીરાની વાત કરો છો?’

ઊંટ ખરીદનારાએ કહ્યું, ‘આ બે હીરા પ્રામાણિકતા અને આત્મસન્માન છે. મેં આ બે હીરા સાચવી રાખ્યા છે, તેથી તમને આ બધા 50 હીરા પાછા મળી ગયા.’

બોધપાઠ– વિવેકાનંદનો આ ટુચકો શીખવે છે કે આપણે જીવન પ્રામાણિકતા અને સ્વાભિમાન સાથે જીવવું જોઈએ.