શા માટે મનાવવામાં આવે છે મતદાર દિવસ, જાણો શું છે તેનો હેતુ?

રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની શરૂઆત તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ પ્રતિભા પાટીલ દ્વારા 25 જાન્યુઆરી 2011ના રોજ ચૂંટણી પંચના 61મા સ્થાપના દિવસે કરવામાં આવી હતી.

કોઈપણ લોકશાહી દેશમાં સરકાર રચવામાં મતદારો સૌથી મોટી અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. મતદારો તેમના અમૂલ્ય મતોથી કોઈપણ પક્ષ કે પક્ષને પાંચ વર્ષ માટે સત્તા પર લાવે છે. આમ કરીને મતદારો દેશ અને રાજ્યના વિકાસ પ્રત્યે જાગૃત નાગરિક તરીકેની તેમની ફરજ બજાવે છે. આજે એટલે કે 25 જાન્યુઆરી મંગળવારના રોજ દેશમાં દર વર્ષે રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. મતદાન પ્રત્યે લોકોના ઘટતા વલણને ધ્યાનમાં રાખીને ભારતમાં મતદાન દિવસની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી.

આજે દેશભરમાં રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. ભારતીય બંધારણ મુજબ, પ્રજા આ અનોખી લોકશાહીનો પાયો છે. જ્યાં જનતા સરકારને ચૂંટે છે. રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની શરૂઆત તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી પ્રતિભા પાટીલ દ્વારા 25 જાન્યુઆરી 2011ના રોજ ચૂંટણી પંચના 61મા સ્થાપના દિવસે કરવામાં આવી હતી. આ વખતે ભારતનું ચૂંટણી પંચ દેશભરમાં તેનો 12મો રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસ ઉજવવા જઈ રહ્યું છે.

તમને જણાવી દઈએ કે 2011 થી દર વર્ષે 25 જાન્યુઆરીએ રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસ મનાવવામાં આવે છે. આ ઉત્સવનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય નવા મતદારોની નોંધણીને પ્રોત્સાહન, સુવિધા, મહત્તમ કરવાનો છે. ભારતના ચૂંટણી પંચના સ્થાપના દિવસની યાદમાં વર્ષ 1950માં 25 જાન્યુઆરીએ રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.

વિશ્વના સૌથી મોટા લોકતંત્ર ભારતમાં મતદાનના ઘટી રહેલા વલણને ધ્યાનમાં રાખીને, ચૂંટણી પંચે રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની ઉજવણી કરવાનું નક્કી કર્યું. મતદાર યાદીમાં નોંધણી એ એક સ્વૈચ્છિક પ્રક્રિયા છે. આ સાથે જ આવતા મહિને 5 રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાવાની છે. આવી સ્થિતિમાં ચૂંટણી પંચે શારીરિક રેલીઓ પર પ્રતિબંધ લંબાવ્યો છે.

ચૂંટણી પંચના જણાવ્યા અનુસાર 31 જાન્યુઆરી સુધી કોઈપણ રાજકીય પક્ષ શારીરિક રેલી અને રોડ શો કરી શકશે નહીં. જોકે ચૂંટણી પંચે જાહેરસભાને મંજૂરી આપી દીધી છે. ચૂંટણી પંચે શારીરિક રેલીઓ અને રોડ શો પરનો પ્રતિબંધ 31 જાન્યુઆરી સુધી લંબાવ્યો છે. કમિશને ડોર ટુ ડોર પ્રચાર માટે લોકોની સંખ્યા 5 થી વધારીને 10 કરી છે. છૂટછાટ પ્રથમ તબક્કાના ઉમેદવારો માટે 28 જાન્યુઆરીથી અને બીજા તબક્કાના ઉમેદવારો માટે 1 ફેબ્રુઆરીથી લાગુ થશે.

આ વર્ષના રાષ્ટ્રીય મતદાતા દિવસની થીમ ‘ચૂંટણીને સમાવિષ્ટ, સુલભ અને સહભાગી બનાવવી’ છે. આ કાર્યક્રમમાં ઉપરાષ્ટ્રપતિ એમ વેંકૈયા નાયડુ મુખ્ય અતિથિ હતા. જો કે, તે કોવિડ-19થી સંક્રમિત થયા બાદ આ કાર્યક્રમમાં શારીરિક રીતે હાજર રહેશે નહીં અને વર્ચ્યુઅલ મેસેજ આપશે.

કેન્દ્રીય કાયદા મંત્રી કિરેન રિજિજુ અતિથિ વિશેષ તરીકે હાજર રહેશે. ઈવેન્ટ દરમિયાન, વિવિધ પ્રદેશોમાં ચૂંટણીઓ યોજવામાં ઉત્કૃષ્ટ કામગીરી માટે રાજ્ય અને જિલ્લા સ્તરના અધિકારીઓને વર્ષ 2021-22 માટે શ્રેષ્ઠ ચૂંટણી પ્રેક્ટિસ માટેના રાષ્ટ્રીય પુરસ્કારો એનાયત કરવામાં આવશે.