કિસાનોને સસ્તું અને સરળ ક્રેડિટ ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે સરકારની નવી પહેલ

કેન્દ્રીય બજેટ 2025-26માં ભારતના અન્નદાતાઓ પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે, જેનાથી સરકારની કૃષિ વિકાસ અને ઉત્પાદનક્ષમતામાં વધારો લાવવાની પ્રતિબદ્ધતા સ્પષ્ટ થાય છે. કૃષિને દસ મુખ્ય વિકાસક્ષમ ક્ષેત્રોમાં શામેલ કરવામાં આવ્યું છે, જે ભારતની આર્થિક પ્રગતિને વેગ આપતું એક મહત્વપૂર્ણ એન્જિન છે. 01 માર્ચ, 2025ના રોજ “કૃષિ અને ગ્રામિણ સમૃદ્ધિ પર બજેટ બાદનો વેબિનાર” (Post-Budget Webinar on Agriculture & Rural Prosperity) યોજાયો, જેમાં કેન્દ્ર બજેટ 2025-26ની ઘોષણાઓના અમલ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. ઉદ્ઘાટન પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રી શ્રી એ સંબોધન કર્યું હતું. કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગ (DoA&FW) ના વિવિધ વિભાગોના સચિવોએ અધ્યક્ષ પદે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ વેબિનારમાં કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ વિભાગ (DoA&FW), RBI, NABARD, અનુસૂચિત વાણિજ્ય બેંકો (SCB), પ્રાદેશિક ગ્રામિણ બેંકો (RRB), રાજ્ય સહકારી બેંકો (StCB), જિલ્લા કેન્દ્રિય સહકારી બેંકો (DCCB), રાજ્ય સ્તરીય બેંકર્સ સમિતિઓ (SLBC), કૃષિ વિકાસ કેન્દ્રો (KVK) અને દેશભરના ખેડૂતો જોડાયા હતા.
આર્થિક સર્વેક્ષણ 2024 મુજબ, 31 માર્ચ 2024 સુધીમાં 7.75 કરોડ કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ (KCC) ખાતાઓ છે. અલ્પકાળ માટેની લોનની જરૂરિયાતો પૂરી કરીને KCC યોજના કૃષિ ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવા અને ખેડૂતોની આવક વધારવા માટે મહત્વપૂર્ણ બની છે. KCC-સુધારેલી વ્યાજ સહાય યોજના (KCC-MISS) હેઠળ 4% ની અસરકારક અનુદાનિત વ્યાજ દર પર ખેડૂતોને લોન આપવામાં આવે છે.
કિસાનોને સસ્તું અને સરળ લોન સુલભ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે, RBI એ બિન-જામીનવાળી KCC લોન મર્યાદા ₹1.6 લાખથી વધારી ₹2 લાખ કરી છે. વધુમાં, કેન્‍દ્રીય બજેટ 2025-26 હેઠળ સુધારેલી વ્યાજ સહાય યોજના (MISS) હેઠળ લોન મર્યાદા ₹3 લાખથી વધારી ₹5 લાખ કરી દેવામાં આવી છે. આ પગલાંથી નાના અને સીમાંત ખેડૂતો પર નાણાકીય ભાર ઓછો થશે અને કૃષિ ક્ષેત્રમાં વધુ રોકાણ માટે પ્રોત્સાહન મળશે. ખેતી ઉત્પાદન, બાગાયત, પશુપાલન અને માછીમારી માટે જરૂરી વર્કિંગ કેપિટલની વધતી જતી જરૂરિયાતોને પૂરી કરવામાં આ પગલું ખૂબ મદદરૂપ થશે.
સરકારે પાછલા દાયકાઓ દરમિયાન MISS યોજના હેઠળ ખેડૂતોને ₹1.44 લાખ કરોડની સહાય પૂરી પાડી છે. આ પહેલ દ્વારા, કૃષિ ક્ષેત્રમાં ટૂંકા ગાળાના લોનને 2023-24 ના ₹9.81 લાખ કરોડથી વધારી 2029-30 સુધી ₹20 લાખ કરોડ સુધી પહોંચાડવાનો સરકારનો લક્ષ્ય છે.
આ પગલાં દ્વારા, સરકાર ન માત્ર ગ્રામિણ વિસ્તારોમાં લોનની સુલભતા વધારી રહી છે, પરંતુ ખેડૂતોને નાણાકીય સ્વતંત્રતા પણ આપી રહી છે. જેમ જેમ આ પહેલ સમગ્ર દેશમાં અમલમાં આવશે, તેમ તેમ કૃષિ લોન સિસ્ટમમાં નવો દ્રષ્ટિકોણ લાવશે, જેથી જેઓ સમયસર અને સસ્તા લોન માટે સૌથી વધુ પાત્ર છે, તેમને તેનું લાભ મળી શકે. આ વેબીનારમાં ગાંધીનગર જિલ્લાની લીડ બેંક, સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા અને બરોડા સ્વરોજગાર વિકાસ સંસ્થાન, રૂપાલ મુકામે કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં જિલ્લાના 55 જેટલા ખેડૂતો અને પક્ષુપાલકોહાજર રહ્યા હતા.